Tháp Bà Ponagar là một trong những địa điểm nổi tiếng không thể bỏ qua đối với du khách khi đến với thành phố biển Nha Trang. Được xây dựng từ hàng thế kỷ trước, tháp Bà Ponagar không chỉ có giá trị lịch sử văn hóa đặc biệt mà còn là một điểm du lịch hấp dẫn đầy thu hút.
Tháp Bà Ponagar Nha Trang, nằm trên đường 2 Tháng 4, Thành Phố Nha Trang toạ lạc trên khu đồi Cù Lao, bên cạnh cửa sông Cái đổ ra biển.
Tháp Bà Ponagar theo tên gọi của người chămpa là Yang Po Inư Nagar hay Yang Pô Ana Gar (Inư, Ana trong tiếng Chăm, Eđê, Jarai có nghĩa là giống Cái) (tên đầy đủ là Po Inư Nagar, hay còn gọi là Po ANagar).
Vị trí của tháp Bà Ponagar rất thuận lợi, nằm ngay trên đỉnh đồi Cù Lao. Đến đây, du khách có thể chiêm ngưỡng không chỉ kiến trúc độc đáo mà còn có thể tận hưởng một khung cảnh thơ mộng, khá yên tĩnh và thoáng đãng.
Để đến tháp Bà Ponagar, có nhiều phương tiện di chuyển cho du khách lựa chọn.Bạn có thể đi bằng xe máy Ngoài ra, cũng có thể đi bằng xe bus hoặc taxi. Điểm đến này được nằm cách trung tâm thành phố khoảng 2km, do đó việc di chuyển tới tháp Bà Ponagar rất đơn giản và thuận tiện.
Ngôi đền này được xây dựng trong thời kỳ đạo Hindu (Ấn Độ giáo) đang cường thịnh khi Chăm pa trong giai đoạn có tên gọi là Hoàn Vương Quốc. Vì thế tượng nữ thần có hình dạng của Uma, vợ của Shiva
Nữ vương Po Ina Nagar (còn gọi là Yang Pô Nagara, Po Ana gar (ana trong tiếng Chăm Eđê, Jrai là giống Cái) là vị nữ thần được tạo nên bởi áng mây trời và bọt biển, người tạo dựng ra Trái Đất, sản sinh gỗ quý, cây cối và lúa gạo.
Tháp Bà Ponagar là quần thể kiến trúc Chăm Pa độc đáo nhất. Tất cả được chia ra thành 3 mặt bằng: Khu vực Tháp Cổng, Mandapa (khu tiền đình) và cuối cùng là khu đền tháp
Theo truyền khuyết kể rằng Để lên dâng hương cho mẹ xứ sở du khách phải trải qua những bậc tam cấp rất dốc. Người xưa quan niệm rằng, để tỏ thái độ thành kính thì phải vượt qua thử thách mới xin được ban ơn của người. Đó là sự tôn kính đối với vị thần của trời biển.
Ngày nay người dân đã mở thêm một con đường mới nằm bên cạch khu di tích con đường bậc đá men theo khu sườn đồi bên cạnh. Nên du khách yên tâm việc di chuyển sẽ không khó khăn như trước nữa.
Mỗi tháp đều có 4 cửa hướng ra Đông, Tây, Nam, Bắc. Nhưng chỉ có cửa Đông được mở cho khách hành hương và kéo dài đến tiền sảnh. 3 cửa còn lại tạo hình như cửa giả..
+ Tháp Đông Bắc Tháp chính cũng là tháp cao nhất khoảng 23m.. Đây là linh hồn cho tháp bà ponagar Nha Trang.
+ Tháp Nam Tháp lớn thứ 2 sau tòa tháp chính với độ cao 18m. là nơi thờ thần Shiva – chồng Nữ Thần, cũng còn có tên là tháp Ông.
+ Tháp Tây Bắc Cao thứ 3 trong toàn bộ tổng thể tháp, khoảng 9m. Cũng là tháp còn giữ được nguyên vẹn về trang trí lẫn kiến trúc. Mỗi ô cửa giả là các linh vật, được khắc họa tinh xảo trên nền gạch nung. Tháp Tây Bắc thờ thờ Ganesha – hình tượng của sự may mắn, trí tuệ và hạnh phúc.. Là nơi để cầu mong muôn hoa vạn vật luôn sinh sôi nảy nở, cuộc sống luôn ấm no, hạnh phúc, sum vầy
. + Tháp Đông Nam Chỉ cao 7,1m và cũng là tháp nhỏ nhất trong tất cả. Tháp được xây dựng cũng khá đơn giản với mái hình yên ngựa hay hình thuyền. Hình ảnh quen thuộc của những ngư dân Đông Nam Á Hải Đảo. Là kiến trúc phụ và thuộc loại muộn, ở thế kỷ XI – XII. Tháp thờ vị thần tượng trung cho sức mạnh và chiến tranh Skandha
Một điểm nổi bật nữa trong khu Tháp Bà Ponagar Nha Trang chính là hàng bia ký lâu đời còn lưu trữ nơi đây. Những tấm bia này có giá trị lớn về mặt văn hóa và lịch sử, và gắn liền với một dấu mốc riêng.
Tấm bia phía sau tháp là tấm bia xuất hiện đầu tiên có nội dung về truyền thuyết Thánh Mẫu Thiên Y A Na, do người Chăm dựng lên, và đến năm 1856, được quan Lễ bộ Thượng Thư Phan Thanh Giản cho chuyển ngữ thành Hán Nôm.
Liền kề đó là tấm bia được dựng bởi 8 vị quan người Khánh Hòa và Bình Thuận vào năm 1871, để thể hiện tình hữu nghị giữa hai tỉnh. Tấm bia tiếp theo được dựng vào năm 1972, với câu chuyện về nữ thần Po Ina Nagar bằng chữ quốc ngữ. Và tấm bia cuối cùng giới thiệu về tổng thể di tích Tháp Bà Ponagar Nha Trang bằng chữ quốc ngữ, được dựng vào năm 2010.
Du khách thường lựa chọn đến với địa điểm này vào khoảng tháng 3 âm lịch. Thời điểm này, có rất nhiều người đến với Tháp Bà để dâng hương, hành lễ. Ngoài ra, bạn sẽ có cơ hội được trải nghiệm vào lễ hội lớn nhất của khu vực Tây Nguyên và Nam Trung Bộ.
Lễ hội gắn liền với truyền thuyết thờ nữ thần Thiên Y Thánh Mẫu Ana. Tại lễ hội này, bạn có thể khám phá thêm về một câu chuyện huyền thoại gắn liền với người mẹ của đồng bào Việt, Chăm thuộc các tỉnh miền Trung.
Những lễ hội tại đây còn được tổ chức kèm theo nhiều hoạt động tín ngưỡng dân gian độc đáo, bạn có thể trải nghiệm với nhiều hoạt động khác nhau như: múa bóng, đọc kinh cầu an của nhà sư, trình diễn múa lân,…
Du khách có thể thưởng thức những màn biểu diễn nghệ thuật truyền thống Chăm, tham gia các hoạt động tôn giáo và hiểu thêm văn hoá đặc sắc của người Chăm.
Tháp Bà Ponagar Nha Trang là nơi tâm linh nên có những quy định nghiêm ngặt với việc tham quan. Để không xảy ra điều gì đáng tiếc, bạn lưu ý một số điều sau đây khi tham quan Tháp Ponagar nhé:
Không nên bình phẩm hoặc có những lời nói khiếm nhã với vị nữ thần có những lời bình phẩm hoặc tục tiểu liên quan đến vị nữ thần.
Nên chọn trang phục lịch sự, kín đáo khi đi tham quan khu di tích này, đặc biệt là khi bạn muốn tiến vào bên trong điện để thắp nhang hay khấn vái.
Nếu có gì không rõ, bạn có thể đọc lại và tuân thủ theo các bảng chỉ dẫn hoặc thông báo đặt trong khu di tích.
Trên đây là một số thông tin về Tháp Bà Ponagar Nha Trang mà du khách cần biết. Hãy dành thời gian để khám phá và tận hưởng vẻ đẹp của di sản văn hóa này. Tháp Bà Ponagar Nha Trang chắc chắn sẽ không làm bạn thất vọng với những trải nghiệm tuyệt vời mà nó mang lại.